ارزیابی مطالبات مشکوک الوصول

در ارزشیابی حسابهای دریافتنی این سوال پیش می آید که چه مقدار از کل مبلغ آنها وصول خواهد شد. برای رسیدن به جواب ، (۱) باید زیانهای احتمالی ناشی از سوخت مطالبات برآورد و ذخیره مناسبی برای آن منظور شود. روشهایی که در برآورد سوخت مطالبات به کار می رود در زیر توصیف و سنجیده می شود. (۲) در مواردی هم ممکن است لازم گردد که ذخیره ای برای پرداخت کرایه حمل کالاهای برگشت شده توسط مشتریان ، تخفیفات لازم برای جبران نقص کمیت یا کیفیت یا تآخیر در تحویل کالا ، و مانند اینها ایجاد شود . بدین سان ارزشیابی حسابهای دریافتنی تجاری عبارت است از برآورد خالص ارزش بازیافتنی آنها با کسر کردن کل مبلغ هزینه ها و ذخیره های مربوط از کل مبلغ اولیه ثبت شده آنها .

مهم ترین ذخیره ای که همیشه لازم است ، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول است. مبلغ ذخیره مطالبات مشکوک الوصول ( که شامل اسناد دریافتنی تجاری هم می شود ) از دو دیدگاه مختلف و یا چهار روش به شرح زیر برآورد می شود:

۱- برآورد هزینه اعطای اعتبار به مشتریان

الف – برمبنای تجارب گذشته ، مبلغی که باید در دوره جاری به حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برده شود به صورت صد در صد سوخت مطالبات نسبت به خالص فروشهای نسیه محاسبه می شود.

مثال : اگر میانگین فروشهای نسیه در دوره های گذشته                                                                                                      ۱۰۰۰۰۰۰ ریال

میانگین سوخت مطالبات دوره های گذشته                                                                                                                             ۵۰۰۰۰ ریال  

و خالص فروشهای دوره جاری                                                                                                                                          ۱۵۰۰۰۰۰ ریال

باشد ، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول در دوره جاری چنین محاسبه می شود :

در صد سوخت مطالبات نسبت به خالص فروشهای نسیه

مبلغ ذخیره مطالبات مشکوک الوصول در دوره جاری

ب – از روش بند (الف) استفاده می شود با این تفاوت که در صد به دست آمده عبارت است از نسبت مطالبات سوخته شده به مجموع فروشهای دوره ( نقد و نسیه ) . نقص روش (ب ) این است که مطالبات سوخته شده را با فروشهای نقد و نسیه هر دو مرتبط می سازد.

۲ – برآورد ارزش مطالبات

پ – میانگین نسبت حسابهای سوخت شده بدهکاران به حسابهای دریافتنی طی سالهای گذشته تعیین و در مانده پایان دوره مانده حسابهای دریافتنی ضرب می شود  تا مبلغ ذخیره مطالبات مشکوک الوصول برای دوره جاری به دست آید . آنگاه مانده حساب ذخیره مطالبات مشکوک الوصول تا میزان ذخیره محاسبه شده برای دوره جاری افزایش داده می شود . با استفاده از این روش می توان مطالبات غیر قابل وصول را به طور تقریب برآورد کرد . نا رسایی این روش در آن است که اهمیت نسبی مدت زمانی که از ایجاد یک یک مانده های بدهکاران گذشته است در آن منعکس نمی شود و نسبت به دست آمده برای همه حسابهای وصول نشده یکسان به کار می رود ، و نه فقط برای حسابهایی که در دوره جاری به وجود آمده اند.

ت – حسابهای دریافتنی فعلی زمان بندی می شود و کل مبالغ غیر قابل وصول بر مبنای نتیجه تحلیل زمانی و سایر اطلاعات موجود برآورد می شود. پس از آنکه مبلغ ذخیره حسابهای مشکوک الوصول بدین گونه محاسبه شد ، مانده آن تعدیل می شود تا با مبلغ به دست آمده برابر گردد.