بودجه قابل انعطاف و تجزیه و تحلیل گرایشات هزینه

بودجه قابل انعطاف:

بودجه جامع که در فصل قبل مورد بررسی قرار گرفت یک بودجه ایستا یا ثابت است و برای یک سطح مشخصی از فعالیت تنظیم می شود. در بودجه مزبور ابتدا میزان فروش محصول در بودجه فروش مشخص و سپس سایر اجزاء بودجه جامع بر اساس میزان فعالیت ( میزان فروش) تعیین شده ، تنظیم می گردد.
 
بودجه قابل انعطاف یا متحرک بودجه ای است که می تواند برمبنای سطوح مختلف فرآیندعملیات تغییر یابد . برای تهیه بودجه قابل انعطاف علاوه بر تعیین دامنه مربوط و انتخاب سطح فعالیت ، گرایش ( رفتار ) هزینه ها نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.


گرایش ( رفتار) هزینه :

هزینه ها در دامنه مشخصی از فعالیت ( دامنه مربوط ) و در یک محدوده زمانی مشخص ، رفتارهای متفاوتی دارند. با توجه به هزینه ها در مقابل تغییر میزان فعالیت در دامنه مربوط ، و در یک محدوده زمانی مشخص ؛ آنها را می توان بصورت زیر طبقه بندی نمود:

1- هزینه های ثابت : هزینه هایی که در کوتاه مدت تحت تأثیر نوسانات قیمت قرار نگیرد و با تغییر میزان تولید در یک دامنه مشخصی از تولید تغییر نمی یابندمانند هزینه اجاره ، استهلاک تأسیسات و تجهیزات.

2- هزینه های متغیر : هزینه هایی هستند که با تغییر میزان تولید، در کل تغییر می یابند و این هزینه رابطه مستقیم با میزان تولید دارد. مانند هزینه مواد مستقیم .

3- هزینه های مختلط : هزینه هایی هستند که بخشی از آن ثابت و بخش دیگر متغیر است مثل هزینه برق مصرفی .

4- هزینه های نیمه متغیر: هزینه هایی هستند که با افزایش سطح فعالیت ( تولید)تغییر می یابند . امّا ، تغییر آنها در تمام سطوح فعالیت یکسان و به یک نسبت نیست. این  هزینه ها به دو دسته کلی تقسیم می گردند، دسته اول هزینه هایی هستند که با افزایش سطح فعالیت با نرخ نزولی تغییر می یابد. دسته دوم هزینه هایی هستند که با افزایش سطح فعالیت با نرخ صعودی اضافه می گردد.



5- هزینه های نیمه ثابت : هزینه هایی هستند که در یک دامنه فعالیت ثابت می مانند ولی با افزایش سطح فعالیت به صورت جهشی و پلکانی افزایش می یابند .برای تعیین گرایش (رفتار) هزینه می توان از روشهای حد بالا و حد پایین سطح فعالیت  روش حداقل مربعات روش نمودار پراکندگی تجزیه و تحلیل رگرسیون خطی و سایر روشهای آماری استفاده نمود.