یکی ازانواع مالیات بر درآمد، مالیات بر درآمد اجاره است. درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می‌شود عبارت است ازکل مال‌ااجاره اعم از نقدی و غیرنقدی، پس از کسر 25 درصد بابت هزینه‌ها و استهلاکات و تعمیرات مالک به مورد اجاره. اگر موجر مالک نباشد، یعنی خودش هم مستاجر باشد، درآمدها مشمول مالیات وی عبارت‌اند از مابه‌التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی ملک مورد اجاره.
اجاره دریافتی هر شخص ناشی از واگذاری محل‌های مسکونی به اجاره در تهران تا مجموع 150 متر مربع ارتفاع مفید و در سایر نقاط تا مجموع 200 متر مربع زیر بنای مفید از مالیات بر درآمد ناشی از اجاره املاک معاف است.
اصولا مالیات بر درآمد را باید مؤدی (تحصیل‌کننده درآمد) پرداخت کند. صاحبان املاک استیجاری باید تا آخر تیرماه سال بعد، اظهارنامه مالیاتی و مدارک مربوط به اداره مالیاتی محل وقوع ملک را تسلیم و مالیات متعلق را طبق مقررات پرداخت کنند. اگر موجر شخص حقوقی باشد، مکلف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی جداگانه برای مالیات بر درآمد اجاره نیست. به موجب تبصره 9 ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص حقوقی مکلف‌اند مالیات بر درآمد مال‌الاجاره پرداختی را کسر و ظرف 10 روز به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک پرداخت و رسید آن را به موجر تسلیم کنند.
در قانون مالیاتهای مستقیم، مؤدی مسئول انجام تکالیف قانونی و از جمله تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات است. هر نوع شرط مغایر قانون برای 2 طرف قابل اجراست، اما برای شخص ثالث (اداره امور مالیاتی) فاقد اعتبار است.
مجموع اجاره سالانه دریافتی مالکان پس ازکسر 25 درصد مشمول مالیات خواهد بود. درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی به نرخ 25 درصد و اشخاص حقیقی به نرخ‌های مقرر در ماده 131 قانون از 15 درصد تا حداکثر 35 درصد حسب مورد مشمول مالیات خواهد بود. درآمد اشخاص حقیقی از اجاره، در صورتی که هیچ‌گونه درآمدی نداشته باشند (البته به استثنای حقوق بازنشستگی، وظیفه دریافتی و جوایز و سود ناشی از سپرده‌های بانکی) تا میزان معافیت حقوق‌بگیران، از مالیات معاف است. میزان معافیت حقوق‌بگیران هم در سال 1393 به میزان 120 میلیون ریال در سال و در سال 1394 به میزان 138 میلیون ریال است. تکمیل و تسلیم اظهارنامه مخصوص (موضوع ماده 57 قانون) برای برخورداری از معافیت مذکور الزامی است.
هر مؤدی مالیات بر درآمد را با توجه به درآمد کسب‌شده در طول سال پرداخت می‌کند، ولی مالیات بر ارزش افزوده را از مصرف‌کننده اخذ و به اداره امور مالیاتی پرداخت می‌کند. در احتساب مبلغ پرداختی، وجوه پرداختی بابت مالیات بر ارزش افزوده از مبلغ دریافتی از این بابت کسر و بقیه پرداخت می‌شود و در صورت وجود اضافه پرداختی، قابل استرداد خواهد بود.
احتمالا مشکلات مالیاتی تا به حال برای شما هم پیش آمده است. شناخت قوانین گوناگون همیشه کارآمد است، اما بی‌شک آگاهی مؤدیان از قانون مالیاتهای مستقیم کمک شایانی به آنان در عمل به وظایف قانونی و بهره‌مندی از تسهیلاتی که قانون برای مؤدیان در نظر گرفته است می‌کند.از این رو، در گفت‌وگو با دکتر «ابوالقاسم گردانی» حقوقدان، قوانین نرخ مالیات بر اجاره را بررسی کردیم.
مبنای تشخیص و مطالبه مالیات بر درآمد، درآمدی است که شخص در طول یک سال کسب می‌کند. انواع این مالیات‌ها در قانون عبارت‌اند از:
مالیات بر درآمد را مؤدی (تحصیل‌کننده درآمد) باید پرداخت کند. صاحبان درآمد اجاره نیز مکلف‌اند برای هر سال شمسی تا آخر تیرماه سال بعد، اظهارنامه مالیاتی که فرم آن را ادارات امور مالیاتی در اختیار می‌گذارند، تنظیم و به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت کنند. خودداری از تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات در موعد مقرر سبب مطالبه مالیات و وصول جرایم خواهد شد.
مطالبه مالیات بر درآمد 3 مرحله دارد.
در صورت اعتراض مؤدی به برگ تشخیص مالیات ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ و رفع نشدن اختلاف با رئیس اداره امور مالیاتی، موضوع برای رسیدگی به هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی ارجاع می‌شود. همچنین، در صورت اعتراض مودی یا اداره امور مالیاتی به رأی هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ (در مورد مودیان مشروط به پرداخت مالیات مورد قبول ) پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر اعاده خواهد شد. آرای هیات های حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ با شکایت مؤدیان یا ادارات امور مالیاتی به دلیل رعایت نکردن قوانین و مقررات موضوعه یا نقض رسیدگی در یکی از شعب شورای عالی مالیاتی مطرح می‌شود. در صورت نقض رأی هیات حل اختلاف مالیاتی تجدیدنظر از سوی شعبه شورای عالی مالیاتی، پرونده به هیات حل اختلاف مالیاتی موضوع ماده 257 قانون فرستاده می‌شود. رد شکایت مودی از رای هیات حل اختلاف مالیاتی بدوی در مرحله تجدید نظر و همچنین رد شکایت از سوی شورای عالی مالیاتی در هر مرحله موجب تعلق یک درصد تفاوت مالیات مورد رأی و مالیات ابرازی در اظهارنامه تسلیمی مؤدی، به عنوان هزینه رسیدگی می‌شود که مؤدی مکلف به پرداخت آن خواهد بود. در مورد مالیاتهای قطعی، مؤدیان می‌توانند با استناد به ماده 251 مقرر قانون مالیاتی مستقیم به ادعای غیرعادلانه بودن مالیات مستندا به مدارک و دلایل شفاف، شکایت کرده و تقاضای ارجاع پرونده را به هیات سه نفره موضوع ماده یادشده از وزیر امور اقتصادی و دارایی تقاضا کنند.
بله، مؤدیان می‌توانند از آرای قطعی‌شده نیز به دیوان عدالت اداری شکایت کنند. در صورت نقض آرای قطعی در این دیوان، پرونده برای رسیدگی مجدد به هیات موضوع ماده 257 قانون فرستاده می‌شود.
ماده 52 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1389/10/25 مقرر کرده است: سقف معافیت مالیاتی موضوع مواد 84 و 85 قانون مالیاتهای مستقیم در طول برنامه هر ساله در بودجه سنواتی تعیین می‌شود. به موجب بند الف تبصره ۹ قانون بودجه سال ۱۳۹۴ سقف معافیت مالیاتی موضوع ماده 52 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران برای سال 1394، مبلغ 138 میلیون ریال در سال تعیین شده است و مازاد آن تا 7 برابر به نرخ 10 درصد و مازاد بر این به نرخ 20 درصد برای بخش خصوصی و دولتی و سایر دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده 5 قانون محاسبات عمومی کشور تعیین می‌شود.
نحوه محاسبه معافیت‌های مذکور، در مواد 84 و 85 قانون مالیاتهای مستقیم تعیین شده است. به موجب ماده 84 این قانون «تا میزان 150 برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده یک قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت (مصوب 1370) درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق تمامی حقوق‌بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار، از یک یا چند منبع، از پرداخت مالیات معاف می‌شود.»
در بخشنامه «میزان معافیت مالیات بر درآمد حقوق سال 1394» درباره سقف معافیت مالیاتی مقرر شده است: «با عنایت به بند الف تبصره ۹ قانون بودجه سال ۱۳۹۴ کل کشور که به موجب آن، سقف معافیت مالیاتی موضوع ماده ۵۲ قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران برای سال ۱۳۹۴ مبلغ ۱۳۸ میلیون ریال در سال تعیین شده است و مازاد آن تا 7 برابر به نرخ ۱۰ درصد و مازاد بر این به نرخ ۲۰ درصد برای بخش خصوصی و دولتی و سایر دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده ۵ قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده ۵ قانون محاسبات عمومی کشور تعیین شده است.»
یکی از مهمترین شروط در اظهارنامه عملکرد همسانی دو سامانه دیگر یعنی صورت معاملات فصلی و مالیات بر ارزش افزوده است . بنابراین:
اطلاعات ثبت شده در سامانه صورت معاملات فصلی = اطلاعات ثبت شده در سامانه مالیات و عوارض بر ارزش افزوده = اطلاعات ثبت شده در سیستم حسابداری و دفاتر قانونی
فرهاد مومنی اظهار داشت : بر این اساس محصولات کشاورزی فراوری نشده ، دام و طیور زنده ، آبزیان ، زنبور عسل و نوغان ، انواع کود ، سم ، بذر و نهال ، نان ، گوشت ، قند ، شکر ، برنج ، حبوبات و سویا ، شیر ، پنیر ، روغن نباتی ، شیرخشک مخصوص کودکان ، کتاب ، مطبوعات ، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ ، تحریر و مطبوعات کالاهای اهدایی به صورت بلا عوض به وزارتخانه ها ، موسسات دولتی و نهادهای عمومی غیر دولتی با تایید هیات وزریران و حوزه علمیه با تایید حوزه گیرنده هدایا از مالیات معافند. وی ادامه داد : همچنین کالاهایی که همراه مسافر و برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طق مقررات صادرات و واردات وارد کشور می شود از مالیات ها معافند که البته مازاد این کالاها طبق مقررات این قانون مشمول مالیات خواهند بود.
مومنی انواع دارو ، لوازم مصرفی درمانی ، خدمات درمانی ( انسانی ، حیوانی و گیاهی ) و خدمات توانبخشی و حمایتی را از دیگر کالاهای مشمول معافیت مالیات بر ارزش افزوده ذکر کرد و گفت : خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق ، موضوع قانون مالیاتهای مستقیم ، فرش دستباف ، خوراک دامو طیور و خدمات حمل و نقل عمومی مسافری درون و برون شهری جاده ای ، ریلی ، هوایی و دریایی هم مشمول معافیت بر ارزش افزوده است. به گفته مدیرکل امورم الیاتی فارس خدمات بانکی و اعتباری بانک ها ، موسسات و تعاونی های اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز ، خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالاها در بورس ها و بازارهای خارج از بورس هم از این نوع مالیات معاف هستند.
مومنی بیان داشت : انواع خدمات پژوهشی و آموزشی که طبق آیین نامه ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه های علوم و تحقیقات و فناوری ، امور اقتصادی و دارایی ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی ، آموزش و پرورش و تعاون ، کار و رفاه اجتماعی ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قاون به تصویب هیات وزیران می رسد از خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده هستند. وی بیان داشت : رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی ویژه فرودگاهها براساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون به تصویب هیات وزیران می رسد از دیگر کالاهای موجود در لیست معافیت از مالیات برارزش افزوده هستند.
مومنی اموال غیر منقول را از دیگر کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده ذکر کرد و افزود: همچنین اقلام با مصارف صرفاً دفاعی ( نظامی و انتظامی ) و امنیتی براساس فهرستی که به پیشنهاد مشترک وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه و به تصویب هیات وزیران رسیده از مالیات معافند. مدیرکل امور مالیاتی فارس همچنین به ماده ۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده اشاره کرد و اظهار داشت : صادرات کالا و خدمات به خارج از کشور از طریق مبادی خروجی رسمی مشمول مالیات موضوع این قانون نمی باشد و مالیات های پرداخت شده بابت آن ها با ارائه برگه خروجی صادره توسط گمرک ( در مورد کالا ) و اسناد ومدارک مثبته ، مسترد می گردد. مومنی بیان داشت : طبق تبصره این ماده قانونی مالیاتهای پرداختی بابت کالاهای همراه مسافران تبعه کشورهای خارجی که از تاریخ خرید ؟آن ها تا تاریخ روج از کشور بیش از دو ماه نگذشته باشد از محل وصولی های جاری درآمد مربوط هنگام خروج از کشور در مقابل ارائه اسناد و مدارک مثبته ، مشمول استرداد خواهد بود.