پیتر لینچ (Peter Lynch) یکی از مدیران افسانهای وال استریت است که استراتژی «سهامی را بخرید که میشناسید» وی شهرت زیادی دارد.
او
پس از تحصیل در Boston College و مدرسه بازرگانی Wharton در آمریکا به مدت
۱۳ سال مدیریت یک صندوق سرمایهگذاری مشترک معروف به نامMagellan در
شرکتFidelity را بر عهده داشت و توانست بازده خیرهکننده سالانه ۲۹ درصد را
کسب کند. او در کتاب مشهور خود با عنوان «One Up on Wall Street» ضمن
توصیف استراتژیهای سرمایهگذاری خود به سرمایهگذاران پیش از تصمیم به
سرمایهگذاری در بازار سهام، تستی با عنوان تست آینه را پیشنهاد میکند. وی
سپس لیستی از توصیهها ارائه میکند که لازم است سرمایهگذاران آنها را
همواره به خاطر بسپارند. تست آینه: هر فردی قبل از آنکه تصمیم به
سرمایهگذاری در بازار سهام بگیرد باید در برابر آینه بایستد و به سه سوال
زیر صادقانه پاسخ دهد:
آیا من مالک خانهای که در آن زندگی میکنم
هستم؟ قبل از آنکه شما وارد حوزه سرمایهگذاری در بورس شوید، واجب است
خانهای برای خود تهیه کنید. سرمایهگذاری در خانهای که در آن زندگی
میکنید پیش از ورود به بورس، یک سرمایهگذاری خوب است که تقریبا هر کس قبل
از هر سرمایهگذار دیگر باید به فکر آن باشد.
آیا به پولی که قصد
سرمایهگذاری آن را دارم نیاز مبرم دارم؟ هزاران فرمول و روش برای تعیین
میزانی از داراییهایتان که باید وارد بازار سهام کنید وجود دارد. اما یک
قاعده سرانگشتی اما موثر این است که تنها بخشی از پولتان را وارد بازار
سهام کنید که تحمل از دست رفتن آن را دارید بدون آنکه خلل جدی به زندگی
روزمرهتان وارد شود.
آیا ویژگیها و خصوصیات لازم برای موفقیت را دارم؟
این در واقع مهمترین سوال پیشروی شما است. لیست خصوصیات یک سرمایهگذار
موفق شامل صبر، اعتماد به نفس، داشتن شهود قوی، قدرت تحمل درد، داشتن ذهنی
باز، پشتکار، حوصله،
انعطاف پذیری، توانایی پذیرش اشتباهات و همینطور قدرت نادیده گرفتن ترس و وحشت عمومی در بازار است.
در
صورتی که پاسخ شما به سه سوال بالا مثبت است و تصمیم به سرمایهگذاری در
بورس دارید پنترلینچ توصیههای زیر را برای شما مطرح میکند:
۱- روزی از
روزها شاید در ماه بعد یا طی سال آینده یا سه سال آینده، بازار سقوط شدیدی
را تجربه خواهد کرد. پس برای آن آماده باشید!
۲- سقوطهای شدید بازار فرصت ایده آلی برای خرید سهام شرکتهای مورد علاقهتان هستند.
۳- سرمایهگذاری در سهام میتواند سود چشمگیری به ارمغان آورد.
۴- سرمایهگذاری در سهام میتواند زیان چشمگیری به ارمغان آورد.
۵- برای کسب سودآوری بالا لازم نیست همیشه یا حتی بیشتر اوقات پیشبینی شما درست از آب دربیاید.
۶- شما میتوانید با کسب بازده ۲۰ تا ۳۰ درصدی اما به طور مستمر به طرز شگفت آوری ثروتمند شوید.
۷- قیمت سهام شرکتها در بیشتر مواقع در خلاف جهت ارزش ذاتی آنها حرکت میکند اما همواره در درازمدت به ارزش ذاتی آنها همگرا میشود.
۸- اینکه سهام یک شرکت عملکرد بدی داشته و قیمت آن سقوط کرده به این معنا نیست که نمی تواند در آینده سقوط بیشتری را تجربه کند.
۹- افزایش قیمت سهامی که شما خریدهاید لزوما به معنای درست بودن تحلیلهای شما نیست!
۱۰- اگر یک سهام موفق را در سبد خود نداشته باشید چیزی را از دست ندادهاید؛ حتی اگر قیمت آن ده برابر شود. اما یک سهم بد میتواند شما را به خاک سیاه بنشاند!
۱۱- یک سهم نمی داند که شما مالک آن هستید!
۱۲- آنقدر شیفته یک سهم موفق نشوید که دلیل موفقیتش را به فراموشی بسپارید.
۱۳- با از ریشه کندن گلها و آب دادن به خارها (فروش زودهنگام سهام با ارزش سبد خود و نگه داشتن سهام بی ارزش) انتظار موفقیت نداشته باشید.
۱۴- اگر مطمئن نیستید بتوانید عملکردی بهتر از عملکرد بازار داشته باشید پولتان را در یک صندوق مشترک بگذارید و خیال خودتان را راحت کنید!
۱۵- در بازار سهام همیشه چیزی هست که باید در مورد آن نگران بود.
۱۶- ذهن خود را بر روی ایدههای جدید باز نگاه دارید.
۱۷- لازم نیست شما تکتک سهام پربازده بازار را داشته باشید. من بسیاری از سهام پر سود را در سبد خود نداشتم و در عین حال همواره عملکردی بالاتر از عملکرد بازار داشتهام.
جدول 11 ساله افزایش حداقل دستمزد و مابه التفاوت آن با نرخ تورم
مابه التفاوت نرخ رشد حداقل مزد با نرخ تورم (درصد) | نرخ تورم (درصد) | افزایش حداقل دستمزد (درصد) | حداقل دستمزد ماهیانه (ریال) | سال |
- | 15.8 | - | 698460 | 81 |
6.6 | 15.6 | 22.2 | 853380 | 82 |
9.7 | 15.2 | 24.9 | 1066020 | 83 |
8.4 | 10.4 | 14.99 | 1225920 | 84 |
6.5 | 11.9 | 22.35 | 1500000 | 85 |
3.6 | 18.4 | 22 | 1830000 | 86 |
5.4- | 25.4 | 20 | 2196000 | 87 |
9.2 | 10.8 | 20 | 2635200 | 88 |
2.6 | 12.4 | 15 | 3030000 | 89 |
12.5- | 21.5 | 9 | 3303000 | 90 |
18.81- | 36.9 | 18.09 | 3897000 | 91 |
6.6- | 31.6 | 25 | 4871250 | 92 |
صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام
مقدمه
این صندوقها با توجه به تعریف صورت گرفته در قانون بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شورای اسلامی در آذرماه 1384 و به عنوان جایگزین مناسبی برای سبدهای مشاع ایجاد گردیدهاند. با ایجاد صندوقهای سرمایهگذاری، سبدهای مشاع- که پیش از این توسط تعدادی از کارگزارانی که مجوز سبدگردانی از سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) دریافت نمودهاند تشکیل شدهبودند- به کار خود خاتمه دادند. صندوق سرمایهگذاری مشترک در سهام (در اندازه کوچک) با الهام از متعارفترین شکل از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سایر کشورها که دهها سال از ایجاد آنها میگذرد طراحی گردیده است. برای مطلع شدن از چگونگی فعالیت و نظارت بر این صندوقها لازم است که سرمایهگذاران با مطالعة دقیق اساسنامه و امیدنامة مربوطه با جزئیات آن آشنا شوند و با توجه به استراتژیها و انتظارات خود از سرمایهگذاری در بورس اوراق بهادار در مورد خرید واحدهای سرمایهگذاری این صندوقها تصمیم مناسبی اتخاذ نمایند. هدف از این یادداشت آشنایی هرچه بیشتر با ویژگیهای «صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام» است به همین منظور در ادامه سعی گردیده است توضیحی اجمالی پیرامون موضوعات اصلی نحوة فعالیت و سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام به شرح ذیل ارائه گردد:
1- ویژگیها و ماهیت سرمایهگذاری در صندوقها؛
2- ارکان صندوقها؛
3- کارمزد ارکان و هزینههای صندوق؛
4- خالص ارزش دارایی؛
5- نحوة سرمایهگذاری در صندوقها.
1- ویژگیها و ماهیت سرمایهگذاری در صندوقها
جایگزینی برای خرید سهام شرکتهای بورسی
به کار بردن لفظ مدیریت حرفهای شاید مسئولیت مدیران صندوقها را به مراتب سنگینتر نماید ولی سرمایهگذاران آگاهند که منظور از مدیریت حرفهای، مقایسة تخصص و توان مدیران با تجربه و آشنا با بازار سهام با سرمایهگذارانی است که تجربة کافی و یا زمان و امکانات مناسب تحلیل برای تشکیل سبد سرمایهگذاری به صورت مستقل را ندارند. برای بررسی وضعیت و عملکرد مدیران صندوقهای سرمایهگذاری قبل از هرچیز نیاز به شناسایی معیارهای مناسب مقایسهای است. قطعاً قضاوت در مورد عملکرد یک صندوق بدون توجه به وضعیت عمومی بازار سهام نمیتواند معیار مناسب و منصفانهای برای اتخاذ بهترین تصمیم به سرمایهگذار ارائه دهد. مدیریت حرفهای صندوقهای سرمایهگذاری به معنی کسب بازدهی قطعی نیست بلکه به معنی بهتر عمل کردن در مقایسه با سرمایهگذاران کمتجربه و غیرحرفهای بازار سهام است. مناسبترین معیار قضاوت برای بررسی میزان عملکرد صندوقها، مقایسة بازدهی آنها با یکدیگر در دورههای زمانی مختلف است. بدینترتیب گاه در شرایط نامناسب و نزولی قیمت سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس، داشتن واحدهای سرمایهگذاری یک صندوق که منجر به کاهش زیان در مقایسه با خرید سهام یک شرکت باشد نیز برای سرمایهگذار مطلوبیت خواهد داشت.
یکی از مهمترین ویژگیهای هر سرمایهگذاری، قابلیت تبدیل به وجه نقدشدن آن در زمانی است که سرمایهگذار به هر دلیل تصمیم به تغییر موضع سرمایهگذاری خود و خروج میگیرد. از آنجایی که مدیریت حرفهای سرمایهگذاری ایجاب میکند صندوقهای سرمایهگذاری همواره در یک مجموعه از سهام سرمایهگذاری مینمایند که این سرمایهگذاری متنوع منجر به کاهش ریسک زیان و نقدشوندگی بالای سرمایهگذاری خواهد شد. همچنین با توجه به ارکانی که در صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام پیشبینی شده است( و در بخش بعد به آن اشاره خواهد شد) سرمایهگذاران در هر زمان میتوانند با توجه به خالص ارزش روز داراییهای موجود در صندوق و پس از کسر هزینههای مربوطه، تمام یا تعدادی از واحدهای سرمایهگذاری خود را به وجه نقد تبدیل نموده، اصطلاحاً ابطال نمایند. این ویژگی در مقابل شرایطی است که در زمان بستهبودن نماد معاملاتی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس، سرمایهگذاران امکان خروج از سرمایهگذاری را تا زمان باز شدن نماد معاملاتی و وجود تقاضای خرید نخواهند داشت. بدینترتیب وجود ضامن نقدشوندگی به مفهوم وجود خریدار همیشگی است که البته باید توجه داشت منظور از این ضمانت، ضمانت بازدهی یا اصلی سرمایه نخواهد بود بلکه ضمانتی برای خرید واحد سرمایهگذاری به قیمت ابطال و پس از کسر هزینههای ذکر شده در امیدنامه مربوطه میباشد.
با توجه به اینکه صندوقهای سرمایهگذاری از گردآوری پولهای اندک تعداد زیادی سرمایهگذار تشکیل میشوند بنابراین امکان استفاده از مزایای یک مجموعة سرمایهگذاری بزرگ برای اجزای آن فراهم خواهد بود. طبیعی است که یک سرمایهگذار به تنهایی امکان پرداخت هزینههای مشاوره و یا استفاده از نرمافزارهای مختلف اطلاعرسانی و تحلیلگری را نخواهد داشت ولی با کنار هم قرار گرفتن سرمایههای اندک سرمایهگذاران خرد، امکان استفاده از مزایای این چنین فراهم خواهد شد. بدینترتیب هر سرمایهگذار به عنوان عضو کوچکی از یک صندوق سرمایهگذاری میتواند با پرداخت بخشی از هزینهها به نسبت مالکیت خود در صندوق از مزایای کامل هزینههای مورد نیاز برخوردار گردد.
انگیزة مدیریت صندوق سرمایهگذاری
با توجه به ساختار طراحی شدة صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام و ارتباط مستقیم بین رشد ارزش داراییهای صندوق و منتفع شدن مدیر و سایر ارکان صندوق، قابل پیشبینی است که مدیر انگیزة کافی برای تشکیل بهترین ترکیب سبد سرمایهگذاری را داشته، تلاش نماید تا خالص ارزش داراییهای صندوق را به حداکثر ممکن رساند. نکتة قابل توجه و مکرر اینکه گفتهها همه زمینهای برای توجیه تصمیمگیری یک فرد جهت سرمایهگذاری در یک صندوق سرمایهگذاری مشترک را فراهم مینماید ولی چیزی که مسلّم است به دلیل غیرقابل پیشبینی بودن آینده، سرمایهگذاران صرفاً موظفند شرایطی منطقی و موجه با توجه به انتظارات خود از سرمایهگذاری فراهم نمایند و حتیالامکان با برنامهریزی صحیح مقدمات رسیدن به انتظارات را ایجاد نمایند. بدینترتیب نتیجة این برنامهریزی که براساس تصمیمات حساب شده خواهد بود هرچند اگر مطابق با پیشبینیها و انتظارات سرمایهگذار نباشد، به طور قطع بهتر از شرایطی خواهد بود که سرمایهگذار در یک بازار هدف کاملاً حرفهای و تخصصی، بیحساب و بدون پیشبینیهای لازم اقدام به سرمایهگذاری نماید.
برای تشکیل و ادارة یک صندوق سرمایهگذاری مشترک در سهام چندین رکن در اساسنامه پیشبینی گردیده است تا این ارکان شرایط اجرایی و نظارتی لازم جهت عملکرد مناسب صندوقهای سرمایهگذاری را فراهم نمایند. ارکان مذکور به شرح ذیل تشریح میگردند:
مجمع صندوق با حضور دارندگان حداقل نصف به علاوة یک واحدهای سرمایهگذاری ممتاز دارای حق رأی صندوق رسمیت مییابد. واحدهای سرمایهگذاری ممتاز آن بخش از سرمایة اولیه است که توسط مؤسسین تأمین میگردد و پس از پرداخت این مبلغ، مجوز عرضة عمومی برای تأمین باقیماندة سرمایة اولیه(به عنوان واحدهای سرمایهگذاری عادی) صادر خواهد شد. مجمع صندوق بالاترین رکن صندوق قلمداد میگردد و مهمترین وظیفة آن انتخاب مدیر، متولی، ضامن و حسابرس و معرفی به سازمان بورس و اوراق بهادار(سبا) جهت تأیید است.
رکن اجرایی صندوق و متخصص در بازار سرمایه است که لازم است مطابق اساسنامه گزارشات پیشبینی شده و اطلاعات قابل ارائه را تهیه و در اختیار متولی، حسابرس و سبا قرار دهد. همچنین با استفاده از تارنمای مربوط به صندوق سرمایهگذاری، اطلاعات ذکر شده در بخش اطلاعرسانی اساسنامه را جهت آگاهی عموم افشاء مینماید. مدیر صندوق یک یا چند نفر شخص حقیقی را به عنوان مدیر/ گروه مدیران سرمایهگذاری انتخاب مینماید که به نمایندگی مدیر تصمیمات مربوط به سرمایهگذاری و خرید و فروش سهام و اوراق بهادار را در چارچوب مقررات اعمال مینمایند. مشخصات مدیر سرمایهگذاری در اختیار سبا قرار گرفته، لازم است تا صلاحیت حرفهای او نیز به تأیید سبا رسد.
رکن نظارتی صندوق محسوب گردیده و توسط مجمع صندوق انتخاب خواهد شد. (یادآوری: هویت متولی و سایر ارکان صندوق در امیدنامة مربوطه و در تارنمای هر صندوق افشاء میگردد). از وظایف مهم متولی پیشنهاد حسابرس به مجمع صندوق، تأیید حسابهای بانکی افتتاح شده توسط مدیر برای صندوق و نظارت مستمر بر عملکرد مدیر و ضامن است. در واقع متولی به عنوان نماینده و وکیل سرمایهگذاران برای اقامة هرگونه دعوای کیفری علیه صندوق تعیین گردیده است.
ضامن نیز توسط مجمع انتخاب شده، پس از تأیید سبا در امیدنامة صندوق برای عموم معرفی خواهد شد. منظور از ضمانت در ساختار صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام (در اندازةکوچک) فراهم نمودن نقدینگی کافی در شرایطی است که صندوق برای انجام پرداختها طبق اساسنامه و یا ابطال واحدهای سرمایهگذاری متقاضیان به قیمت ابطال محاسبه شده وجه نقد کافی نداشته باشد. بنابراین وجود ضامن منجر به فراهم نمودن یکی از امتیازات سرمایهگذاری در اینگونه صندوقها در مقایسه با سرمایهگذاری مستقیم در سهام شرکتها خواهد شد چرا که با وجود ضامن نقدشوندگی دارندگان واحدهای سرمایهگذاری این اطمینان را خواهند داشت که هر زمان تصمیم به ابطال(فروش) واحد سرمایهگذاری خود بگیرند تقاضا برای آن طبق ضوابط و مقررات مربوطه وجود دارد.
رکن دیگر نظارتی است که از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سبا و توسط متولی، جهت تأیید به مجمع صندوق معرفی میگردد. مدت مأموریت حسابرس توسط مجمع تعیین میگردد و حسابرس با قبولی سمت ارائه گردید وظایف و مسئولیتهای محوله طبق اساسنامه را به عهده خواهد گرفت.
مدیر صندوق برای انجام امور مربوط به معاملات سهام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از خدمات کارگزارانی که قبلاً قبولی سمت دریافت شده از آنها را برای سبا ارسال نموده است استفاده خواهد کرد. کارگزاران مذکور که دارای مجوز فعالیت از سبا هستند علاوه بر وظایف معمول، موظف به انجام وظایف محوله طبق اساسنامه نیز خواهند بود.
3- کارمزد ارکان و هزینههای صندوق
نحوة محاسبة کارمزد ارکان و هزینههای مربوط به صندوقهای سرمایهگذاری در اساسنامه و امیدنامة آن پیشبینی میگردد و خارج از حیطة پیشبینی شده مجاز به تحمیل هزینه به سرمایهگذاران نخواهند بود. کارمزد و هزینههایی که در طول دورة فعالیت صندوق محاسبه میگردد به صورت روزشمار از خالص ارزش روز داراییهای صندوق کسر گردیده و طبق مقررات و برحسب نوع، در زمان خود هزینه میگردد. مهمترین هزینههای صندوق و نحوة محاسبة آن را میتوان به شرح ذیل بیان نمود:
مهمترین هزینة مربوط به صندوقهای سرمایهگذاری کارمزدی است که ارکان اجرایی و نظارتی صندوق (مدیر، متولی و ضامن) به علت خدمات ارائه شده و ریسک متحمل شده بابت ضمانت نقدشوندگی دریافت مینمایند. روش محاسبة کارمزد ارکان مذکور، کارمزد دارایی محور است یعنی کارمزد هرکدام به صورت درصدی از خالص ارزش روز داراییهای صندوق که در امیدنامه مشخص گردیده است محاسبه شده، به صورت روزشمار از داراییهای صندوق کسر میگردد و هر سه ماه یکبار در صورت تأیید حسابها به ارکان پرداخت میگردد. جهت اطلاع، مجموع کارمزد مدیر، متولی و ضامن در حال حاضر و در صندوقهای فعال در بازار سرمایه 5% در امیدنامه تعیین گردیده است که وزن اصلی هزینههای تحمیلی به صندوق را به خود اختصاص میدهد. البته صندوقها میتوانند به صلاحدید مؤسسین و با توافق ارکان سقف کارمزدهای پرداختی را کاهش دهند تا مزیت رقابتی مناسبی برای جذب سرمایهگذاران فراهم نمایند.
هزینة حسابرس: مربوط به دستمزد خدماتی است که بابت یک سال مالی به حسابرس صندوق پرداخت میگردد. میزان این دستمزد توسط متولی به مجمع پیشنهاد میگردد و مبلغ تصویب شده در امیدنامة صندوق ذکر خواهد گردید.
هزینة تأسیس و تسویه: هزینههایی که قبل از دریافت مجوز فعالیت و شروع فعالیت صندوق پرداخت گردیده و یا هزینههایی که جهت انجام امور مربوط به تسویه و پایان فعالیت صندوق در امیدنامه پیشبینی میگردد. این هزینهها در طول دورة فعالیت صندوق مستهلک میگردند.
هزینة مجامع و عضویت در کانونها: سقف این هزینهها نیز در امیدنامه پیشبینی گردیده است و مدیر مجاز نیست بیش از سقف تعیین شده هزینه نماید. هزینههای مذکور در صورت محقق شدن و پس از پرداخت برای ادامة دورة مربوط به هزینة صورت گرفتة مستهلک شده به صورت روزشمار از خالص ارزش داراییهای صندوق کسر میگردد.
سایر هزینهها: سایر هزینههایی که در اساسنامه و امیدنامة صندوق پیشبینی میگردد و در صورت پرداخت، در محاسبات خالص ارزش روز داراییهای صندوق منظور میگردد.
تذکر: تمام هزینههای ذکر شده در بالا در مورد صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام دارای مجوز فعالیت در بازار اوراق بهادار در حدود 6 درصد نسبت به خالص ارزش داراییها در سال خواهد بود.
در حالی که هزینههای کارمزد و دورهای از محل داراییهای صندوق پرداخت میگردید و منجر به کاهش خالص ارزش داراییهای صندوق متناسب با هزینة روزانه میشد، برخی هزینههای دیگر مربوط به زمان و تعداد فرآیند صدور و ابطال سرمایهگذار میگردد. بنابراین چنین هزینهای به طور مستقیم به سرمایهگذار تحمیل گردیده، سرمایهگذار با برنامهریزی صحیح سرمایهگذاری خود میتواند این هزینهها را به حداقل رساند. این هزینهها با هدف افزایش دورة سرمایهگذاری سرمایهگذاران صندوق صورت میگیرد چرا که لازمة نتیجهگیری از هر سرمایهگذاری صرف هزینه و برنامهریزی مناسبی است که با گذشت زمان محقق میگردد و با ورود و خروج سریع سرمایه هزینههای مازادی به طور مستقیم و غیرمستقیم به صندوق تحمیل خواهد گردید که سعی گردیده است هزینههای مذکور منجر به کاهش خالص ارزش داراییهای صندوق( برای همة مالکان واحدهای سرمایهگذاری) نشود.
با این توضیحات در امیدنامة صندوقهای سرمایهگذاری مشترک در سهام یک بخش هزینة ثابت به مبلغ 20.000 ریال در نظر گرفته شده است که در زمان هر فرآیند صدور یا ابطال به هر گواهی سرمایهگذاری (بدون توجه به تعداد واحدهای سرمایهگذاری) تعلق خواهد گرفت.
بخش دیگر جریمه تعجیل درخروج میباشد. این هزینه از سرمایهگذارانی که مدت سرمایهگذاری آنها کمتر از 90 روز باشد به صورت پلکانی از 5% تا 1% نسبت به قیمت ابطال دریافت خواهد گردید بنابراین سرمایهگذارانی که حداقل 90 روز از زمان صدور واحدهای سرمایهگذاری آنها سپری شده باشد و جهت ابطال واحد سرمایهگذاری خود اقدام نمایند هزینة این بخش را پرداخت نخواهند کرد.
مهمترین تفاوت ماهیت واحدهای سرمایهگذاری صندوقها با سهام یک شرکت، تعیین قیمت معاملاتی آنها است. قیمت یک واحد سرمایهگذاری صندوق برخلاف قیمت سهام شرکتها تحت تأثیر میزان عرضه و تقاضای آن قرار نمیگیرد. مبنای خرید و فروش واحدهای سرمایهگذاری که توسط شعب صندوق و تحت عنوان صدور یا ابطال واحدهای سرمایهگذاری صورت میگیرد، خالص ارزش داراییهای موجود در صندوق در پایان هر روز است از آنجایی که صندوقهای سرمایهگذاری فاقد دارایی فیزیکی بوده، سبد داراییهای آن متشکل از سهام و اوراق بهادار، اوراق مشارکت و یا وجه نقد است بنابراین خالص ارزش داراییهای آن در هر روز براساس ارزش روز داراییهای تشکیلدهندة صندوق قابل محاسبه است. مطابق با اساسنامه، مدیر موظف است خالص ارزش دارایی هر واحد سرمایهگذاری را در پایان هر روز(ساعت 18) محاسبه و در تارنمای صندوق اعلام نماید. به همین منظور نرمافزارهایی طراحی گردیده است تا خطای محاسبات را کاهش داده، تمامی الزامات پیشبینی شده در اساسنامه و امیدنامة صندوقهای سرمایهگذاری را اعمال نماید. در راستای اهداف اطلاعرسانی صندوقهای سرمایهگذاری خالص ارزش داراییهای صدور، ابطال و آماری به شرح ذیل محاسبه میگردد:
الف- NAV صدور: خالص ارزش دارایی صدور( قیمت صدور) واحدهای سرمایهگذاری همواره اندکی بیش از خالص ارزش روز داراییهای صندوق است. علت این تفاوت آن است که با فرآیند صدور واحد سرمایهگذاری و جذب وجه نقد جدید برای صندوق مدیر باید اقدام به خرید سهامی نماید که لازمة مالکیت آن پرداخت کارمزد معاملات خرید است بنابراین به مقدار کمتر از وجه نقدی که صندوق دریافت نموده است به موجودی سهام آن افزوده میگردد.
ب – NAV ابطال: خالص ارزش دارایی ابطال( قیمت ابطال) واحدهای سرمایهگذاری در زمانی که یک سرمایهگذار قصد خروج از سرمایهگذاری را دارد مبنای پرداخت قرار میگیرد. در این زمان با فرض فروش داراییهای سبد سرمایهگذاری و پس از کسر هزینههای مربوط به معاملات، قیمت ابطال واحد سرمایهگذاری محاسبه میگردد. البته وجود شرایط ابطال صندوقهای سرمایهگذاری در هر لحظه این اطمینان را برای سرمایهگذار فراهم مینماید که بدون توجه به میزان قابل معامله بودن سهام موجود در سبد سرمایهگذاری صندوق، پول خود را با کسر همان هزینههای معاملات متعارف دریافت نماید.
ج – NAV آماری: به دلیل وجود شرایط خاص در بازار بورس اوراق بهادار تهران از جمله پایین بودن عمق بازار، وجود حد نوسان قیمت و یا بسته بودن نماد معاملاتی سهام برای مدت طولانی، برخی از سهام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از نقدشوندگی پایین برخوردار بوده، آخرین قیمت اعلام شده در تابلوی معاملاتی نمیتواند ارائه کنندة واقعیات موجود در این سهام باشد.
به همین منظور به مدیر این اختیار داده شده است که طبق دستورالعمل نحوة تعیین قیمت خرید و فروش اوراق بهادار صندوقهای سرمایهگذاری بتواند در شرایط مشخص شده قیمت برخی سهام موجود در سبد سرمایهگذاری را تا حدودی تعدیل نماید. بدینترتیب NAV محاسبه شده حاصل از تعدیل صورت گرفته مبنای تعیین قیمت صدور و ابطال واحدهای سرمایهگذاری است. برای اینکه سرمایهگذاران از حدود تعدیل صورت گرفته آگاه باشند صندوقها ملزم به ارائة NAV آماری در کنار NAV صدور و ابطال واحدهای سرمایهگذاری در تارنمای خود شدهاند. NAV آماری صرفاً یک مبنای مقایسهای است و در آن آخرین قیمت بسته شدن سهام ( بدون اعمال تعدیل مدیر) منظور گردیده است. بنابراین در شرایطی که مدیر هیچیک از قیمتهای سهام موجود در سبد سرمایهگذاری خود را تعدیل نکرده باشد NAV آماری و ابطال اعداد واحدی را نمایش خواهند داد.
5- نحوة سرمایهگذاری در صندوقها
برای خرید واحدهای سرمایهگذاری صندوقها میتوان به یکی از شعب معرفی شده در پیوست اساسنامة هر صندوق مراجعه کرده، فرم پذیرهنویسی/ درخواست صدور واحد سرمایهگذاری را تکمیل نمود. بدینترتیب مالکیت واحدهای سرمایهگذاری صندوق در دو زمان ممکن است صورت گیرد. اول دورة پذیرهنویسی اولیه و قبل از شروع فعالیت صندوق که هر واحد سرمایهگذاری به ارزش پایة 1.000.000 ریال فروخته خواهد شد. دوم، پس از موفقیت در جذب حداقل سرمایه در مرحلة پذیرهنویسی و آغاز فعالیت صندوق سرمایهگذاری است. از آن پس صدور واحدهای سرمایهگذاری برای متقاضیان به قیمت صدور اعلام شده یک روز پس از تکمیل فرم درخواست مربوطه نزد شعب معرفی شده توسط مدیر در اساسنامه صورت خواهد گرفت.
کلیة دریافتها و پرداختهای سرمایهگذاران با صندوق باید از طریق حساب بانکی معرفی شده صورت گیرد و سرمایهگذاران باید فیش بانکی مربوطه را به همراه فرم تکمیل شده درخواست صدور واحد سرمایهگذاری به نمایندة شعبه تحویل داده، پرینت تکمیل شدة رسید پذیرهنویسی/ درخواست صدور واحد سرمایهگذاری را حتماً از نمایندة شعبه دریافت نمایند تا در صورت لزوم جهت پیگیری صدور گواهی سرمایهگذاری قابل ارائه باشد. لازم به یادآوری است که حداقل سرمایهگذاری لازم در صندوقهای سرمایهگذار حاضر، خرید 10 واحد سرمایهگذاری توسط هر سرمایهگذار و بیشترین مقدار مجاز برای هر سرمایهگذار خرید 5% حداکثر واحدهای سرمایهگذاری یک صندوق است.
برای خروج از سرمایهگذاری و اصطلاحاً ابطال واحد سرمایهگذاری نیز همانند مرحلة صدور، لازم است که سرمایهگذار با مراجعه به یکی از شعب معرفی شده توسط مدیر در اساسنامه، فرم مربوطه را از نمایندة شعبه دریافت نموده و با تکمیل این فرم تقاضای ابطال تمام یا تعدادی از واحدهای سرمایهگذاری خود را ارائه نماید. مبنای محاسبه، قیمت ابطال واحد سرمایهگذاری روز بعد از تاریخ درخواست ابطال خواهد بود و پس از کسر هزینههای مربوط به ابطال (که در بخش هزینهها به تفصیل به آن اشاره شده است) حداکثر ظرف 7 روز کاری از تاریخ درخواست ابطال وجه مربوطه به حسابی که سرمایهگذاری معرفی نموده است واریز خواهد گردید. در صورتی که سرمایهگذار بخشی از واحدهای سرمایهگذاری خود را ابطال نماید برای بخش باقیماندة آن گواهی سرمایهگذاری جدیدی صادر خواهد شد که این صدور مشمول هزینة صدور گواهی نخواهد بود.
برای
سرمایه گذاری در بورس توجه به برخی نکات می تواند مفید باشد و مارا در
رسیدن به اهدافمان یاری دهد. موارد زیر از جمله نکات مهمی هستند که برخی از
آنها از اصول مهم و پایه ای سرمایه گذاری در این حیطه اند: ۱- انتخاب
صنعت برتر : در میان صنایع مختلف صنایعی هستند که میانگین بازده آنها از
میانگین بازده بازار بیشتر است.پس چرا آنها را انتخاب نکنید؟۲- انتخاب
شرکت برتر : پس از گزینش صنعت برتر حالا به سراغ شرکتهایی بروید که بازده
آنها از میانگین بازده صنعت بالاتر است .(منظور از بازده، کلیه سودهای
منتفع از شرکت اعم از EPS، اختلاف قیمت، سهام جایزه و... در یک مدت معین می باشد. ۳- میزان
نقد شوندگی: هیچگاه سهمی نخرید که در فروش آن دچار مشکل شوید. نقد شوندگی
عامل بسیار مهمی است که هرگز نباید مورد غفلت قرار گیرد. این فاکتور متاثر
از پارامترهایی مثل حجم معاملات شرکت، تعداد سهام معامله شده، دفعات
معامله، تعداد خریدار و... می باشد. نقد شوندگی به صورت رتبه ای مطرح می
شود و رتبه 1 به معنای بالاترین میزان نقد شوندگی است و رتبه های 2 و 3 و 4
و ..... به ترتیب نقد شوندگی کمتری دارند.
برخی از افراد تا رتبه
100 را قابل قبول می دانند. بعضی ها بیشتر از 50 نمی روند و عده ای هم به
بیشتر از 20 رضایت نمی دهند. به هرحال بسته به استراتژی و هدف سرمایه گذاری
تان، ملاکی را برای خودتان قرار دهید.
لازم به ذکر است که رتبه
نقد شوندگی در یک محدوده زمانی قابل محاسبه است مثلا یکساله، شش ماهه،
یکماهه و... اما در بیشتر موارد از نقد شوندگی 3 ماهه استفاده می شود ۴- میزان
سهام در دست سهامداران عمده: هر چه این میزان کمتر باشد و سهم یک شرکت
بیشتر در دست مردم و سهامداران جز باشد، بهتر است. چرا که در اینجا عرضه و
تقاضای و اقعی است که میزان قیمت را تعیین می کند. در صورتیکه قسمت اعظمی
از سهام یک شرکت در دست سهامداران عمده باشد به همان نسبت آنها می توانند
کنترل بیشتری را بر آن سهم اعمال کنند. و در این بین سهامدار جز است که ضرر
می کند. ۵- اخبار
اقتصادی-سیاسی: همواره به اخبار داخلی و خارجی توجه داشته باشید. فکر نمی
کنم روزانه 15 دقیقه گوش دادن به اخبار یا مطالعه روزنامه ها وقت زیادی
بگیرد اما کمک بزرگی به شما خواهد کرد تا بتوانید در برخی موارد روند بازار
را پیش بینی کنید و همینطور صنایع خاصی را مورد توجه قرار دهید . ۶- P/E:
این شاخص مطالب بسیار زیادی به ما می گوید. مثلا به ما می گوید که جو
بازار از یک سهم بخصوص چه انتظاری دارد. میزان بالای این شاخص می تواند
نشاندهنده این واقعیت باشد که سهامداران چشم امید به آن سهم بسته اند و
باور دارند که پیشرفت قابل ملاحظه ای خواهد داشت.میزان رشد P/E را نیز فراموش نکنید سالهای مختلف را باهم مقایسه کنید شرکتهای یک صنعت را نیز با یکدیگر مقایسه کنید. ۷- اخبار
طرح و توسعه شرکت: به دنبال اخبار و اطلاعات شرکت مورد نظرتان بر آیید.
آیا شرکت طرح تو سعه، افزایش سرمایه، پروژه های آتی دارد یا خیر؟ مسلما
انتخاب شرکتی که موارد مذکور را دارد به جای شرکتی که مدتها است افزایش
سرمایه نداده، پروژه جدیدی اجرا نکرده و طرحی برای آینده ندارد عاقلانه تر
است. مخصوصا سرمایه گذاری که تصمیم به استمرار و ادامه سرمایه گذاری دارد
حتما باید به این مطلب توجه کند. ۸- میزان رشدEPS: کدام شرکتها رشد EPS بیشتری داشته اند؟ کدام شرکتها معمولا در اول سال مالی EPS پایینتری اعلام کرده و در طول سال مرتبا آنرا تعدیل مثبت می کنند؟ آنها را از نظر دور ندارید. ۹- سبد
سهام: همیشه سبد سهام درست کنید. با این کار ریسکتان را پایین می آورید.
به قول یک مثل قدیمی همه تخم مرغها را داخل یک سبد نگذارید. در تشکیل سبد،
تعدد و تنوع شرکت و صنعت را فراموش نکنید. ۱۰- استراتژی:
همواره یک استراتژی داشته باشید. و خود را مقید به پیروی از آن بدانید.
متاسفانه اکثر ما دنباله رو دیگران هستیم بدون اینکه خودمان برنامه مشخصی
داشته باشیم و فقط با تقلید از دیگران پی آنها می رویم . البته تقصیر هم
نداریم چون اطلاعات کافی وجود ندارد و بطور تخصصی به سهامداری که در خیلی
از جاها یک شغل است و یک تخصص پیچیده ( و البته پر سود ) ، نپرداخته ایم.
قبل
از اینکه سرمایه و پول خود را به خطر بیاندازید، روی کاغذ (البته در دنیای
تکنو لوژیکی امروز کامپیوتر ) روشها و استراتژیهای مختلف را در طول زمان
امتحان کنید و آنها را با یکدیگر مقایسه کرده و معایبشان را رفع کنید و
سیستم خاص خودتان را پرورش دهید. حتی اگر مدت زیادی روی این کار ( خرید و
فروش فرضی ) وقت صرف کنید یقینا با دستی پر تر وارد بازار واقعی بورس می
شوید. بهتر و مو فقتر ا ز کسی که سالیان سال در بازار بورس است و بدون هیچ
استراتژیی چشم به دهان دیگران دوخته تا ببیند آنها چه می گویند و آن کاری
را بکند که دیگران می کنند.
خاطر نشان می کنم که هرگز از یک تکنیک
به تنهایی استفاده نکنید چون بازار به آن اندازه ساده نیست که متاثر از یک
یا چند عامل ساده باشد بلکه عوامل مختلف و متعدد و گاها پیچیده و غیر قابل
پیش بینی و جود دارند که علاوه بر آن که خودشان به تنهایی یک فاکتور تاثیر
گذارند، تعامل آنها با یکدیگر نیز نتایج متفاوتی را باعث می شود.
توصیههای تجاری اقتصاددانان
روز گذشته کسی از من پرسید: من مشتاقم بدانم شما چه توصیه مالی شخصیای در رابطه با کنترل، حذف
و مدیریت بدهی و نحوه سرمایهگذاری دارید؟
من یکی از شنوندگان دیو رامسی هستم، کسی که فکر میکنم برای کسانی که کاملا ناآگاهند و
مردمی که کاملا در قرض فرورفتهاند و انضباطی در زندگیشان ندارند، برنامههای بسیار خوبی تهیه
میکند. او حتی توصیههای نجیبانهای برای آن دسته از ماهایی دارد که منظمیم؛ اما مسائل را
همیشه «از همه زوایا» نمیبینیم. اما او اعتقادی به سرمایهگذاری بر طلا ندارد. او همچنین به بیمه
عمر باور دارد و من با مشاوران سرمایهگذاریای مواجهم (من در یک خردهفروشی کار میکنم و تعداد
زیادی مشتری که برای خرید میآیند، میبینم و بنابراین کمی آنها را از نزدیک میشناسم) که به
استفاده از پولهای اضافی برای «ریختن در امر مسکن» و پرداخت زودهنگام وام مسکن توصیه
نمیکنند. به هر حال من مشتاقم بدانم شما در کجای این حرفها قرار دارید. من بدهیای جز وام
خانه ندارم، هزینه مدرسه پرداخت شده است(و به صورت نقدی) و پول همه اتومبیلها نیز داده شده
است. تا حالا طلایی نخریدهام، هنوز در مورد آن دودل هستم.
اینها چیزهایی است که فورا به ذهن من میرسد:
1 - شما باید بیش از چیزی که خرج میکنید، ذخیره کنید. من عدد سحرانگیزی ندارم؛ اما فکر
میکنم دستکم باید بگویم هر آنچه در چند ماهه گذشته ذخیره کردهاید، بسیار اندک است.
بنابراین بیشتر پسانداز کنید که این معنا را میدهد: از درآمدی که هر ماه دارید سهم کمتری را به
خوردن، مصرف گاز(مثلا ماشینتان را کمتر برانید) و هر چیزی که پس از مصرف چیزی از آن برای شما
باقی نمیماند، اختصاص دهید. در عوض بیشینه درآمد ماهانهتان را پسانداز کنید که میتواند
شامل پرداخت بدهی هم باشد. در باقی گزارهها چگونگی اختصاص بهتر پسانداز در هر ماه را
توضیح خواهم داد.
2 - اگر شما اکنون موجودی کارت اعتباری مبتنی بر حداقل نرخ دارید(یعنی موجودی شما در بند
نیست.) من فکر میکنم که هدف کوتاهمدت شما باید این باشد که هر چه زودتر آن را قطع کنید.
شرکتهای ارائهدهنده کارت اعتباری دیر یا زود پتکشان را فرومیکوبند، حتی بر سر مشتریانی که
خوب عمل کردهاند. برای مثال من هیچ وقت پرداختم را فراموش نکردهام (جز سالی پیش که سفر
بودم و سهلانگاری کردم) اما چند ماه پیش آنها حداقل پراختی را بالا بردند. چیزی مشابه برای
دوستم اتفاق افتاد. او بدهی مدرسه حقوق را میپردازد و بنابراین به جهت مالی مرتب است. او وام
دستهای از دانشجویانش را به کارتهای اعتباری انتقال داد؛ چون بهره بهتری داشتند، اما آنها اخیرا
برنامه بازپرداخت او را تغییر دادهاند و این مساله او را اذیت کرد.
چرا کارتهای اعتباری چنین میکنند؟ مطمئن نیستم؛ اما فکر میکنم بخشی از آن به مقررات
«کمککننده» دولت برمیگردد که شما را مجبور میکند وامهایتان را زودتر پرداخت کنید. اما در عین
حال من فکر میکنم این مساله میتواند به این دلیل باشد که شرکتهای ارائهدهنده کارت اعتباری
مجبورند مشتریان خوبشان را به پرداخت سریع وام فراخوانند پیش از آنکه به خاطر عدم پرداخت به
موقع مشتریان بدشان نابود شوند. به هر حال زمان خوشی گذشته است. اگر شما درباره موجودی
با تمدید مهلت پرداخت 15درصد نگرانید، ولی امید دارید که در اکتبر 2010 پیشنهاد جدیدی در صندوق
نامه شما یافت شود، من پیشنهاد میکنم که امیدواری را کنار بگذارید و پرداخت را شروع کنید.
برای برانگیختن خودتان میتوانید چنین فکر کنید: اگر شما یک موجودی با تمدید مهلت پرداخت 15
درصد دارید، این یک 15 درصدی است که شما برای هر دلاری که با زمین زدن اصولتان
«سرمایهگذاری» میکنید، گارانتی شده است.
توجه: اگر شما واقعا در بدهی کارتهای اعتباری فرو رفتهاید، بعضی جاها ممکن است شما فکر کنید
که بهتر است منصرف شوید و اعلام ورشکستگی کنید. من شخصا از چنین اقدامی بیزارم، چون نه
تنها اعتبار مرا به فنا میدهد، بلکه به هر میزانی که این تصمیم، آگاهانه باشد، من آن را خلاف
اخلاق میدانم، اما من این اشاره را کردم چون ممکن است بعضی از مردم واقعا به سختی در بدهی
کارتهای اعتباری فرو رفته باشند و شاید سعی کنند بدهیشان را بپردازند قبل از آنکه ضربات تورم
هر کاری را بیهوده کند.
3 - تا وقتی که وام مسکن، وام خودرو و بقیه بدهیها، نرخ بهره ثابتی دارند، من هیچ کاری نمیکنم
جز این که حداقل پرداختی را داشته باشم. (و اگر آنها دارای نرخ بهرههای متفاوتی هستند، من فکر
میکنم که در اولین فرصت شما باید به بانک زنگ بزنید و بپرسید که باید چه کنید تا نرخ بهره
وامهایتان ثابت شود.) چیزی که مرا در برابر دیوانگی پولی برنانکه آرام میدارد این است که او در
نهایت خانهام را از من نمیگیرد. اکنون، احتمالا آب از سر من گذشته است، اما اگر هزینههای
مطبوعات چاپی و وام مسکن ماهانهاندکی سر خم کند، ممکن است با میزان هزینهای که من برای
نوشتن میگیرم برابری کند.
4 - اگر شما هنوز دهههای کاریای را در پیش رو دارید، من برنامهای برای تهدیدی که میتواند تورم
بالا برای شما ایجاد کند دارم. با انباشت سرمایه به صورت دارایی فیزیکی، یعنی مقداری کافی سکه
طلا و نقره که خانواده شما را همیشه در هنگام خطر بالای جزر و مدها قرار میدهد.
برای مثال اگر قیمت دلار به 80 درصد الان نزول کند و قیمتها در والمارت 50 درصد بالا رود و قیمت
گاز به 15 دلار بکشد، حقوق شما احتمالا نمیتواند سریعا با شما همراه شود. این جا است که
انباشت شما از سکهها به کارتان میآید و وقت آن است که آنها را یکی یکی پایین بیندازید
(بفروشید یا هر کاری دیگر) تا رسیدن به آن نقطهای که شما استهلاک ناشی از دلار را تعدیل
کردهاید. من خودم فروشگاههای محلی سکه را از مجموعههای «نقره بنجل» خالی کردهام. منظورم
سکههای واقعی آمریکایی (بیست و پنج سنتی، ده سنتی و پنج سنتی) پیش از 1962 است که در
آن واقعا نقره هست. به این طریق بقیه آمریکاییها میفهمند که چرا میتوانند در گوگل سرچ کنند تا
بدانند چقدر در اشتباهند که فرض میکنند روزی قیمت نقره ثابت میشود. من همچنین مقداری
سکه طلا دارم و حتی اگر به معاملات پایاپای برگردیم (توجه کنید که اگر شما از نقره استفاده کنید،
معامله پایاپای نیست!) من با سکههای طرح قدیم آمریکایی که همگان آن را به رسمیت
میشناسند، در تقابل با عقابهای آمریکایی یا هر چیزی، راحتترم.
5 - در مورد تورم بالا، تنها دارایی دراز مدتی که باید نگرانش باشید داراییهای وابسته به دلار است.
مشخص است که این داراییها شامل اوراق قرضه و البته سیاستهای بیمه عمر میشود.(به هر
حال اگر شما برای همه عمر در سود سهام با شرکتی مشترکید، همانطور که من و کارل در کتابی
که به زودی منتشر میشود با هم شریکیم، هنوز کارهای زیادی هست که شما میتوانید برای
موقعیت خودتان بکنید. مثلا این که شما میتوانید تمام موجودی نقدی اضافهتان را در این سیاست
پمپاژ کنید سپس همه آن را یک جا قرض بگیرید و با آن سکه طلا یا ملکی واقعی یا هر چیزی از این
قبیل بخرید.) حال اگر قرار باشد که افت قیمتی فقط برای دلار اتفاق بیفتد، بازنشستگی شما هیچ
مشکلی نخواهد داشت اگر شامل این ذخیره باشد، چون اشتراک قیمتها سبب میشود که در هر
افزایش قیمتی، همه قیمتها با هم بالا برود.
6 - بنابراین من فکر میکنم که پوشاندن فروریختن دلار واقعیتی ترسناک برای اقتصاد آمریکا خواهد
شد. بنابراین به مجرد این که شما نازبالشی از طلا و نقره ساختید، اگر در پی سرمایهگذاری
بلندمدتی هستید که شما را از فروپاشی دلار محافظت کند، میتوانید به چیزهایی مثل
بیاندیشید که شما را در بازارهای جهانی سهام معرفی میکند یا بازارهای آسیایی اگر گمانتان این
است که آنها آینده را در دست دارند.
7 - آخرین نکته اینکه شما باید سعی کنید بیش از یک محل درآمد برای خود ایجاد کنید. اگر و وقتی
که اوضاع بد شد، شما نمیخواهید که کارتان را از دست دهید و نمیدانید که پرداخت چک بعدی را
از کجا بیاورید. در حالت ایدهآل شما دو یا سه سرمایه در جریان با 10 درصد ثبات میخواهید، که این
اطمینان را میدهد که اگر اوضاع بر شما بد شد میتوانید از آن خیز بردارید. برای بعضی از مردم این
بدانمعناست که مسکن کوچکی برای اجاره دادن بیابند و یاد بگیرند که چه طور مستاجر پیدا کنند و
چطور یک توالت را جابهجا کنند و چیزهای دیگر. در این صورت بعد از مرخص کردن اولین مستاجر با
ذخیرهکردن کافی سرمایه آن فرد میتواند هشت واحد دیگر را بخرد و بنابراین یک صاحبخانه تمام
وقت شود.
یا من دانشجوی سابقی را میشناسم که در کنار درسش سعی کرد که وارد گاراژهای فروش شود
و چیزهایی را پیدا کند و آنها را در سایت
بدهید و سعی کنید تا راههایی را برای پول بهدست آوردن امتحان کنید، میتوانید چند روز تعطیل
وقت بگذارید تا بسنجید که چقدر پول در هر ساعت میتوانید کسب کنید. مشخصا من نمیتوانم به
هر کس پاسخی جادویی بدهم. راه کسب پول در اقتصاد بازار این است که نیاز مشتریان ناکامل را
تحت نظر بگیرید و آن را کامل کنید. آنچه من میخواهم بگویم این است که شما باید جست و جو را
همین الان شروع کنید و بنابراین چیزهایی را تجربه کنید، یا حداقل تا زمانی که هنوز شغل معمولتان
را دارید، برخی حوزهها را تحقیق کنید. وقتی کار به جای خطرناک برسد، شرکتهای معمولی قفل
میکنند. هیچ کسی در آن زمان چیزی کرایه نمیدهد و شما باید بتوانید لااقل برای چند ماه کارگشا
باشید