الزامات ابعادی ساختمان

در مبحث ۴ مقررات ملی ساختمان به تفصیل به کلیه محدودیت ها پرداخته شده است. در اینجا به تعدادی از ضوابط مهم می پردازیم. اندازه گیری نهایی باید در مرحله اتمام ساختمان انجام شود؛ اما باید در هر مرحله از اجرای ساختمان کنترل ابعاد انجام شود.

 پارکینگ:

یک پارکینگ: ۲٫۵ متر

دو پارکینگ: ۵ متر

۳ پارکینگ: ۷ متر

فضای مانُور پشت هر پارکینگ: ۵ متر

ارتفاع سقف پارکینگ: ۲٫۳ متر

حداقل ارتفاع ورودی برای ماشین:۱٫۸۰ متر

حداقل ارتفاع ورودی نفر رو: ۲٫۰۵ متر

دهانه ورودی رمپ یک طرفه: ۳ متر

دهانه ورودی رمپ دو طرفه: ۵ متر

عرض راه عبوری: ۶۰ سانتی متر

ابعاد راه پله و آسانسور:

مساحت زمین زیر ۲۰۰ متر و ۴ طبقه؛ راه پله: ۲ متر در ۴٫۶ متر- آسانسور: ۱٫۴ در ۱٫۶

مساحت سزمین بیشتر از ۲۰۰ متر؛ راه پله:۲٫۴ متر در ۴٫۸ متر- آسانسور: ۱٫۸ در ۲

ابعاد لابی: ۱٫۵ در ۱٫۵

تبصره:  در زمین های زیر ۲۰۰ متر که طبقات تک واحدی می باشند نیازی به اجرای لابی نیست.

حداقل عرض اتاق خواب: ۲٫۵ متر

پاسیو یا نور گیر:

پاسیویی که نور یک آشپزخانه را تامین می کند: ۶ متر(۳×۲) پاسیویی که نور یک اتاق خواب را تامین می کند: ۹ متر(۳×۳) پاسیویی که نور چند فضا را تامین می کند که فضاهای اصلی دو واحد مجزا رو به روی هم قرار نگیرند: ۱۲ متر( ۳×۴) پاسیویی که نور چند فضا را تامین می کند که فضاهای اصلی دو واحد مجزا رو به روی هم قرار میگیرند: ۱۸ متر(۳×۶) در یک واحد ساختمانی فضای پذیرایی و اتاق خواب فضای اصلی و  فضای آشپزخانه فضای فرعی محسوب می شود. در خیلی از اختلاف های ناچیز بین نقشه و اجرا، مثلاً درحدّ ِ ۵ سانتی متر معمولاً شهرداری تخفیف می دهد و نادیده می گیرد. مثل دهانه های پارکینگی یا ابعاد راه پله و… نیازی به گزارش ناظر هم نیست. اما موارد استثنایی هست که شهرداریحتی ۲ سانتی متر هم تخفیف نمی دهد و در صورتی که آن ابعاد دقیقاً اجرا نشده باشد کل مساحت آن فضا تخلفمحسوب شده و شامل جریمه می شود.یکی از آن موارد ملکی است که ابعاد آن ۱۰ در ۱۰ متر باشد.با احتساب سطح اشغال ۶۰ درصد + ۲ متر مساحت ۸۰ متر از آن زیر ساخت میرود و ابعاد ۲ در ۱۰ متر آن باید حیاط باشد.این دو متر باید دقیقاً نگه داشته شود و حتی ۱ سانتی متر هم کمتر نباشد. در غیر این صورت شهرداری کل این مساحت رابرای جریمه منظور می نماید. مساحتی که مشمول جریمه شهرداری میشود به این صورت محاسبه می شود:

۲۰ متر=۲*۱۰

با این فرض که ساختمان ۵ طبقه داشته باشد:

۱۰۰ متر=۱۰*۵

و فرض کنید برای هر متر شهرداری ۵۰۰ هزار تومان جریمه در نظر بگیرد:

۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰=۵۰۰٫۰۰۰*۱۰۰

پنجاه میلیون تومان به خاطر چند سانتی متر… و واقعاً سنگین است و پرداخت آن زور دارد. درواقع شهرداری فرض می کند اصلاً نور گیری از طریق حیاط تامین نشده است و  کل بنا ساخته شده و بین چند سانتی متر و چند متر تفاوتی قائل نمی شود. مشابه همین برای آسانسور نیز وجود دارد.

در ساختمان های پر واحد( بیش از ۱۰ واحد) ابعاد حداقلی آسانسور  ۲×۱٫۶ m است. در صورتی که از هر وجه حتی چند سانتی متر کاسته شود، شهرداری مقدار کاسته شده را جریمه نمی کند بلکه کل مساحت را جریمه می کند.

در یکی از پروژه ها شرایط مشابهی وجود داشت. یعنی ابعاد زمین ۱۰×۱۰ متر بود و ۲×۱۰ حیاط. مالک ساختمان را مطابق نقشه و سطح اشغال اجرا کرد. اما ۲۰ سانتی متر از عرض حیاط کاسته شد. یعنی به جای عرض ۲ متر عرض ۱۸۰ سانتی متر اجرا شده بود. علت این بود که مالک برای رعایت عرض گذر ۲۰ سانتی متر عقب نشینی کرده بود و برای جبران آن از سمت حیاط همین مقدار را پیشروی کرده بود. با وجود اینکه اضافه بر سطح اشغال ساخت انجام نشده بود ولی متحمل همان جریمه سنگین شد. همچنین پروانه مهندس ناظر نیز برای تاخیر در گزارش این مورد معلق گردید و دچار مشکل شد.

توجه داشته باشید که ابعادی که در نقشه معماری درج شده است ابعادِ تمام شده است. یعنی بعد از نازک کاری باید این ابعاد حاصل شود. بسیار پیش می آید که ابعاد در مرحله سفت کاری اندازه گیری می شود و صحیح است ولی بعد از نازک کاری ابعاد تمام شده کمتر از میزان مورد نیاز است. مخصوصا در دهانه های پارکینگی می بینیم که برای مثال فاصله بین دو ستون برای دوپارکینگ بدون نازک کاری به فرض ۴٫۵ متر تمام است. یا حتی کمی کمتر از ۴٫۵ متر است. با این شرایط اگر روی ستون سنگ کاری شود، مطمئناً یک پارکینگ حذف خواهد شد. زیرا از هر طرف ۵ سانتی متر برای ملات کشی و سنگ کاری کم می شود. در این شرایط ناظر باید گوشزد کند که به جای سنگ کاری به رنگ آمیزی ستون اکتفا کنند تا پارکینگ ها حذف نشود.