بانک مرکزی با استناد به تصمیم برای مبارزه با پولشویی نسبت ابلاغ به دستورالعمل الزامات اجرایی تعیین سطح فعالیت اشخاص حقیقی فاقد شغل و اشخاص حقوقی غیرفعال اقدام کرده است. بر این اساس از این پس هر فرد فاقد شغل اگر بیش از پانصد میلیون تومان گردش مالی در سال داشته باشد، ممکن است با مسدود شدن حسابش روبه‌رو شود.
سئوال مهم اینجاست که از نظر بانک مرکزی کدام افراد فاقد شغل محسوب می‌شوند؟ بخشنامه ابلاغی صراحت دارد که شخص حقیقی فاقد شغل به شخصی اطلاق می‌شود که اشتغال ندارد و وضعیت اطلاعات شغلی خود را تحت یکی از عناوین اظهار داشته است، بازنشسته، مستمری‌بگیر و بیکار.
در این میان منظور از بازنشسته کلیه اشخاص است که حقوق یا مستمری خود را از صندوق‌های بازنشستگی از جمله سازمان تامین اجتماعی ، صندوق بازنشستگی کشوری و ... دریافت می‌کنند. در این میان مستمری‌بگیر نیز کلیه اشخاص تحتپوشش نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد امام خمینی و یا سازمان بهریستی کشور که مستمری و یا کمک هزینه مخارج زندگی از نهاد مذکور دریافت می‌کنند را شامل می‌شود. بیکار نیز کلیه اشخاص حقیقی فاقد شغل که شامل مصادیق اشخاص بازنشسته و مستمری‌بگیر نیست را در برمی‌گیرد. دانش‌آموزان، دانشجویان، زنان خانه‌دار و اشخاصی که مقرری بیمه بیکاری دریافت مینمایند و نیز اشخاص حقیقی خارجی دارای اجازه اقامت معتبر که فاقد مجوز فعالیت در کشور هستند، در شمول اشخاص بیکار تلقی می‌شوند.
شخص حقوقی غیرفعال نیز شخصی است که به مدت ۵ سال بدون فعالیت اقتصادی بوده و از طریق پایگاه اطلاعات هویتی اشخاص ایرانی به عنوان غیرفعال مالیاتی به موسسات اعتباری معرفی می‌شود.
در این راستا حد مجاز فعالیت مورد انتظار بانکی برای افراد بازنشسته دو میلیارد تومان در سال، حد مجاز فعالیت بانکی مورد انتظار برای مستمری بگیر یک میلیارد تومان و برای بیکار و غیرفعال پانصد میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
چه درآمدهایی از این مصوبه معافند؟
در این بخشنامه پیش‌بینی شده است
در صورتی که سطح فعالیت مورد انتظار اشخاص حقیقی فاقد شغل به دلیل وجود
درآمدهای غیرشغلی مستمر مانند دریافت اجاره از املاک یا سود دریافتی از
سپردههای بانکی و ... بیش از حد مجاز سطح فعالیت مورد انتظار مذکور اعلام
شده باشد، موسسه اعتباری در هر مورد باید پس از دریافت اسناد مثبته دال بر
وجود درآمدهای غیرشغلی مستمر در همان سال شمسی و به نام شخص مزبور، مراتب
را پس از تایید واحد رعایت قوانین و مقررات موسسه اعتباری به بانک مرکزی
اعلام نماید.
پیش از این سقف تراکنش مالی سالانه هر فرد پنج میلیارد تومان بود که در سال ۱۳۹۵ مصوب گردید.
در صورت مشکوک بودن حساب چه مستنداتی باید ارائه شود؟
در صورت اعلام مشکوک بودن حساب دوازده مستند میتواند حساب فرد را از فهرست حسابهای مشکوک خارج نماید.
سود بانکی، درآمد ناشی از بورس، گردش جساب بین بانکی خود فرد، گردش حساب ناشی از دریافت وام و تراکنش‌های مربوط به دریافت طلب یا پرداخت بدهی، تراکنش ناشی از دریافت و پرداخت دستمزد، اجاره یا سایر منابع درآمدی، گردش مالی ناشی از درآمد حاصل از کشاورزی، گردش مالی ناشی از ارث، وقف، و نذر و حبس، واریزی بابت هزینههای عمومی و روزمره زندگی، درآمدهایی که هنگام معامله مالیات آن پرداخت شود و درامدهای زیر ۱۵ میلیون تومان که مستندات آن در دسترس نباشد و برداشت‌های شخصی از حساب شرکتی مستند قابل اتکا تلقی می‌شوند .
چه کسانی زیر ذرهبین می‌روند؟
بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار ور
فاه اجتماعی در خوشبینانهترین شرایط شش میلیون نیروی کار ایرانی تحت پوشش
بیمه قرار ندارند و در ادبیات رسمی این افراد بیکار تلقی می‌شوند. این
بخشنامهی بانک مرکزی حالا میتواند دردسر بزرگی برای این دسته از افراد
ایجاد کند چرا که این افراد فاقد بیمه که در گروه بازنشستگان، مستمری
بگیران وش اغلان نیستند، در صورت بیکار محسوب شدن، لازم است مداوم مستندات
شغلی خود را برای بازماندن حسابهایشان، در صورت افزایش سقف نقل و انتقال
از پانصد میلیون تومان به بانک و موسسات اعتباری ارائه کنند.
منظور از نقل و انتقلات کلیه عملیات واریزی و برداشتی است.
با توجه به تورم کنونی و هزینه بالایی که کالاها دارا هستند مبلغ پانصد میلیون تومان مبلغ چندان بزرگی نیست.
مجرد ها می‌توانند یارانه خود را از اعضای خانواده جدا کنند؟
افراد مجرد نمی‌توانند یارانه خود را از خانواده جدا کنند مگر اینکه دو شرط زیر را داشته باشند:
مجردهایی که حداقل 35 ساله باشند. یعنی اگر کمتر از 35 سال داشته باشند امکان جداسازی یارانه برای آن ها وجود ندارد.
مجرد ها باید جدا از خانواده زندگی کنند.
مجرد ها باید این دو شرط یعنی حداقل سن 35 سال و جدا زندگی کردن از خانواده را با هم داشته باشند تا مشمول جداسازی یارانه قرار بگیرد. این مجردان می‌توانند با مراجعه به بخشداری و دریافت نامه اقدام به جداسازی یارانه خود از اعضای خانواده نمایند.
چگونه یارانه خود را بعد از ازدواج جدا کنیم؟
بسیاری از زوجین پس از ازدواج تصمیم به جداسازی یارانه خود از خانواده می‌گیرند. در این مرحله همسر می‌بایست به عنوان سرپرست خانوار با مدارک اصل شناسنامه، اصل کارت ملی، اصل شناسنامه و کارت ملی والدین خود و همسر و اصل و کپی و عقدنامه به یکی از شعب پلیس +10 مراجعه نموده و درخواست جدانمودن یارانه را بدهد.
به منظور ایجاد حساب جدید برای زوجین باید هر دو آن ها یارانه فعال داشته باشند. در واقع اگر یکی از زوجین در خانواده قبلی خود یارانه فعال نداشته باشد امکان جداسازی یارانه برای او وجود ندارد.
نحوه جدا کردن یارانه بعد از طلاق چگونه است؟
زوج هایی که از یکدیگر جدا شده اند، جهت انتقال یارانه بعد از طلاق باید با در دست داشتن مدارکی مثل شناسنامه، کارت ملی، سند طلاق و کپی تمام مدارک به دفاتر پلیس+ ۱۰ مراجعه کرده و تقاضای سرپرستی جدید برای دریافت یارانه کنند. سپس فرد می‌بایست یک حساب یارانه ای جدا برای خود در یکی از بانک ها ایجاد نماید.
نحوه جدا کردن یارانه خانواده بد سرپرست چگونه است؟
اگر سرپرست خانوار مفقود شده باشد، مصرف کننده مواد مخدر باشد، زندانی باشد، خارج از ایران زندگی کند و یا دارای بیماری روحی و روانی باشد در این صورت امکان تغییر سرپرست خانوار وجود دارد. در صورتی که پدر عدم صلاحیت سرپرستی خانواده را نداشته باشد، مادر یا فرزند ارشد خانواده در صورت داشتن سن قانونی به عنوان سرپرست معرفی می‌شوند.
افراد یک خانواده بدسرپرست به منظور جداسازی یارانه باید به مرکز پلیس +10 مراجعه نمایند. اما قبل از آن به منظور تغییر در کفالت و حضانت به مرکز فرمانداری استان محل زندگی خود مراجعه نموده و نامه رسمی از فرمانداری دریافت کنند.
نحوه جدا کردن یارانه بعد از فوت سرپرست خانوار چگونه است؟
با فوت سرپرست خانوار برای ادامه دریافت یارانه می‌بایست مادر با مدارکی مانند اصل شناسنامه و اصل کارت ملی، کپی مدارک شناسایی، کارت ملی سرپرست قبلی و گواهی فوت سرپرست خانوار به مرکز پلیس +10 مراجعه نمایند.
در نهایت یارانه یا به حساب مادر خانواده و یا به حساب فرزند ارشدی که سرپرستی خانواده را به عهده دارد، واریز می‌شود.
طرح هدفمندی یارانهها یا طرح اصلاح یارانهها با هدف بهبود توزیع درآمد در اواخر سال 1389 آغاز شد. دولت در همان سال این طرح را بزرگ‌ترین عمل جراحی برای اقتصاد کشور در نیم قرن اخیر اعلام کرد. همچنین دولت معتقد بود که اجرایی کردن این طرح یکی از مهم‌ترین اقدامات تاریخ اقتصادی ایران است. هدف از اجرای این طرح، جایگزینی یارانه‌‌‌های مواد غذایی، انرژی و کمک‌‌‌های اجتماعی هدفمند مطابق برنامه پنج‌ساله توسعه اقتصادی و حرکت به سمت قیمت‌های بازار آزاد در یک دوره 5ساله بود. واریز یارانه نقدی از آذرماه سال 1389 آغاز شد، از این زمان 45هزار و پانصدتومان به ازای هر نفر به حساب سرپرست خانوارها واریز شد. در آذرماه سال 1389 قیمت دلار در بازار آزاد حدودا 1070 تومان بود. این به آن معناست که در سال ابتدایی اجرایی شدن طرح هدفمند‌سازی یارانهها، دریافتی هر فرد معادل 45 دلار بوده است. اما به مرور زمان و افزایش تورم، ارزش این مبلغ سال به سال کاهش یافت، تا این رقم در سال‌های اخیر به حدود 5/ 1 دلار برسد.
از آذرماه سال 1398 دولت پس از افزایش قیمت بنزین، درآمد حاصل از افزایش قیمت را در قالب کمک‌‌‌های نقدی تحت عنوان یارانه معیشتی به مردم پرداخت کرد. این تصمیم برخلاف طرح هدفمندی یارانهها بسیار ناگهانی بود. از آنجا که مبلغ یارانه نقدی پرداختی از سال 1389 تا سال 1398 تغییری نکرده و ارزش آن به صورت چشمگیری کاهش یافته بود، این بار صف مخالفان این اقدام بیشتر شد، زیرا اعتقاد بر آن بود که ارزش این یارانه معیشتی نیز به سرنوشت یارانه نقدی دچار خواهد شد. ارزش یارانه معیشتی در سال 1398، مبلغ 55 هزارتومان به ازای هر فرد بود. مبلغ این طرح بر مبنای بعد خانوار بود و از 55 هزار تومان تا سقف حداکثر 205 هزار تومان به ازای هر خانوار پرداخت می‌‌‌شد، در حالی که یارانه نقدی بر مبنای هر فرد پرداخت می‌‌‌شد. بر مبنای یارانه معیشتی، به خانوارهای تکنفره 55 هزار تومان، دونفره 103 هزار تومان، سه‌نفره 138 هزار تومان، چهارنفره 172 هزار تومان و پنج‌نفره 205 هزارتومان پرداخت می‌‌‌شد. بنابراین در سال 1398 یک فرد که مشمول دریافت یارانه معیشتی بود، درمجموع با یارانه نقدی، هر ماه حدودا مبلغ 100هزار تومان یارانه دریافت کرده که البته این رقم برای خانوارهای 4نفره کمتر بوده است.
حال پس از گذشت 11 سال از هدفمندی یارانهها، مبلغ پرداختی به عنوان یارانه نقدی افزایش یافته است. پس از اعلام تغییر رویه پرداخت یارانه‌‌‌های نقدی در سال جاری، 46هزار میلیارد تومان یارانه اردیبهشت و خرداد پرداخت شده است. افزایش مبلغ یارانه به این صورت است که بر اساس دهک‌‌‌بندی اعلام‌شده توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، خانوارها به 9 دهک تقسیم شدند که این دهک‌‌‌ها در دو گروه مبلغ یارانه جدید را دریافت خواهند کرد. تا پیش از این تمام دهک‌‌‌های مشمول، مبلغ یکسانی یارانه دریافت می‌‌‌کردند، اما یارانه در سال 1401 برای دهک‌‌‌های اول تا سوم و دهک‌‌‌های چهارم تا نهم متفاوت است. سازمان هدفمند‌سازی یارانهها اعلام کرده که براساس قانون بودجه سال 1401 و دستور رئیس‌جمهور، برای دهک‌‌‌های اول تا سوم یارانه 400هزارتومانی و برای دهک‌‌‌های چهارم تا نهم یارانه 300هزارتومانی به ازای هر نفر به حساب سرپرست خانوارها واریز شده است. هرچند این مبالغ در حال حاضر قابل‌برداشت نیست. به آن معنا که در حال حاضر مبالغ اعلام‌شده برای دو ماه به صورت نقدی به حساب سرپرستان آغاز شده، اما تا اعلام رسمی دولت در حساب مردم غیر‌قابل‌برداشت خواهد بود. براساس فهرست‌‌‌های اعلام‌شده جدید، مشمولان یارانه توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیش از 23 میلیون خانوار ایرانی است که 72 میلیون نفر ایرانی را شامل می‌شود. در حال حاضر نیز 23 میلیون و 680 هزار سرپرست خانوار، یارانه جدید را دریافت کرده‌‌‌اند.
مقایسه میزان افزایش یارانه اعلام‌شده با مجموع یارانه نقدی و یارانه معیشتی نشان می‌دهدکه میزان یارانه دریافتی خانوارها نسبت به قبل افزایش یافته است. بر این اساس، خانوارهای تکنفره اقشار متوسط جامعه پیش از این ماهانه مجموعا حدود 100 هزارتومان یارانه نقدی و یارانه معیشتی دریافت می‌‌‌کردند که با رقم پرداختی جدید، این دریافتی حدود 300 هزار تومان می‌شود. البته این مبلغ برای قشرهای متوسط است و برای دهک‌‌‌های اول تا سوم مبلغ 400 هزار تومان شده است. یارانه خانوارهای دونفره اقشار متوسط پیش از این در هر ماه حدودا 194 هزار تومان بوده است که هماکنون به حدود 600 هزار تومان رسیده است. خانوارهای سه‌نفره با درآمد متوسط هماکنون با افزایش 3/ 3 برابری، حدود 900 هزار تومان دریافت می‌کنند در حالی که این رقم 274 هزار تومان بود.
روز گذشته این سوال مطرح می‌‌‌شد که آیا یارانه جدید، به یارانه‌‌‌های قبلی اضافه شده، یا اینکه جایگزین یارانه‌‌‌های قبلی شده است. احسان خاندوزی وزیر اقتصاد نیز در این مورد توضیح داده است که واریزی جدید مجموع یارانه نقدی و معیشتی است و از این پس یارانه به صورت یکپارچه پرداخت خواهد شد و دیگر واریزی در چند مرحله صورت نمی‌گیرد. وزیر اقتصاد در مورد تعداد افراد مشمول دریافت یارانه نیز گفته است: «30 درصد جمعیت کشور یارانه 400هزارتومانی و 60 درصد دیگر یارانه 300هزارتومانی دریافت می‌کنند و نزدیک به 10درصد جزو طبقات برخوردار هستند و بی‌نیاز از حمایت دولت شناسایی شدند و در صف یارانه‌بگیران نیستند. پیش از این دو یارانه نقدی و معیشتی در دو مرحله واریز می‌‌‌شد. پس از تغییرات انجام‌شده این پرداخت‌‌‌ها یکپارچه می‌شود. توضیح دیگر آن است که از خرداد امسال تا پایان سال تمام پرداخت‌‌‌های یارانه‌ای و کمک معیشتی به صورت یکپارچه و با لحاظ یارانه‌‌‌های قبل است. خاندوزی گفته است: به جای واریز چندمرحله‌‌‌ای یارانه تصمیم گرفته شد که همه واریزها یکجا انجام شود و مبلغی که به خانوارها واریز شده در واقع مجموع یارانه 45هزار و 500تومانی و یارانه جدید است. بر این اساس است که با واریز انجام‌شده که برای دو ماه است، یارانه‌‌‌هایی که در دهم و بیستم هر ماه به حساب سرپرستان واریز می‌‌‌شد، از این تاریخ پرداخت نمی‌شود. البته این در مورد یارانه‌‌‌های نان، دارو و سوخت صدق نمی‌‌‌کند و این یارانهها به صورت جدا پرداخت خواهند شد. هرچند که یارانه مربوط به نان به نانوایی‌‌‌ها و یارانه مربوط به دارو به بیمه‌‌‌‌‌‌ها پرداخت می‌شود، اما مکانیزم پرداخت آن در حال حاضر مشخص نیست.
بررسی ماده ۱۲ این قانون نشان از عزم جدی سیاستگذار برای سامان دادن به بازار غیررسمی و غیرشفاف ارزی دارد. بازاری که در سال‌های اخیر، در نبود قانون مشخص به بستری برای رونق فعالیت سفته‌‌‌بازان و دلالان ارزی تبدیل شده بود، به گونه‌‌‌ای که سایر بازارهای پولی و مالی و سرمایه‌‌‌ای نیز متاثر از نوسان رقم خورده در بازار آزاد ارز، با رشد قیمت‌ها همراه می‌‌‌شدند و در نهایت، با ایجاد انتظارات تورمی در جامعه، آسیب جدی به معیشت مردم وارد می‌‌‌شد. در این ماده مهم از قانون مذکور، به صراحت اعلام شده است:
الف) ورود ارز به کشور با خروج ارز از کشور، بدون رعایت ضوابط مربوط که در حدود اختیارات قانونی توسط شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود.
ب) هرگونه اقدام به خروج ارز از کشور بدون رعایت ضوابط مربوط که در حدود اختیارات قانونی توسط شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود.
پ) انجام معامله ارزی در کشور، تحت هر عنوان نظیر خرید، فروش، حواله، معاوضه یا صلح، مگر آنکه حداقل یکی از طرفین معامله، صرافی مجاز، بانک یا موسسه مالی و اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی باشد. حکم این بند شامل مواردی است که در زمان انجام معامله، حداقل یکی از طرفین در کشور باشند.
معاملاتی که با مجوز بانک مرکزی و در حدود ضوابط تعیین شده این بانک توسط اشخاصی نظیر واردکنندگان و صادرکنندگان و معامله‌‌‌گران در بورس‌‌‌های کالایی صورت می‌گیرد، از شمول این بند و بند «ت» این ماده خارج است.
ت) هرگونه معامله ارز توسط صرافی یا غیر‌آن که تحویل ارز و مابه‌‌‌ازای آن به‌روز یا روزهای آینده موکول شده ولی منجر به تحویل ارز نمی‌شود یا از ابتدا قصد تحویل ارز وجود نداشته است و قصد طرفین تنها تسویه تفاوت قیمت ارز بوده است.
ث) انجام کارگزاری خدمات ارزی در داخل کشور برای اشخاص خارج از کشور، بدون داشتن مجوز انجام عملیات صرافی از بانک مرکزی. تبصره- کارگزار، شخصی است که مابه‌‌‌ازای ارز معامله شده را در کشور دریافت می‌‌‌کند.
ج) عدم‌ثبت معاملات ارزی در سامانه ارزی یا ثبت ناقص یا خلاف واقع اطلاعات مربوط به معاملات مذکور در این سامانه توسط صرافی، بانک یا موسسه مالی اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی.
چ) عدم‌ارائه صورت حساب خرید معتبر با ارائه صورت حساب خرید خلاف واقع یا دارای اطلاعات ناقص به مشتری توسط صرافی، بانک یا موسسه مالی اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی.
ح) عرضه، حمل یا نگهداری ارز فاقد صورتحساب خرید معتبر یا فاقد مجوز ورود توسط اشخاصی غیر از صرافی، بانک یا موسسه مالی اعتباری دارای مجوز از بانک مرکزی. ورود ارز به کشور تا سقف تعیینی توسط بانک مرکزی از شمول این بند خارج است. مالکان ارز در خصوص ارزهایی که قبل از لازم الاجرا شدن این قانون در اختیار داشته‌‌‌اند و مازاد بر میزان معافیت ارز قابل حمل و نگهداری اعلامی از سوی بانک مرکزی و فاقد صورتحساب معتبر است، مکلفند ظرف سه ماه نسبت به ثبت اطلاعات در سامانه اقدام کنند.
افراد برای دریافت هر یک میلیون تومان وام مسکن باید دو برگه از اوراق تسهیلات مسکن را خریداری کنند و به این ترتیب زوجین تهرانی برای دریافت سقف ۴۸۰ میلیون تومان وام مسکن باید ۹۶۰ برگه وام مسکن خریداری کند تا بتواند بدون نوبت و سپرده گذاری این وام را دریافت کند.
با میانگین فعلی قیمت هر برگه اوراق مسکن بهای وام ۴۸۰ میلیون تومانی حدود ۱۴۱ میلیون تومان تمام می شود.
البته باید اشاره کرد که بانک مسکن امکان خرید این وام را با نصف قیمت هم فراهم کرده اما افرادی که وام مسکن را نیم بها خریداری می کنند باید سود بیشتری پرداخت کرده و وام خود را زودتر تسویه کنند.
بر مبنای طرح جدید بانک مسکن کسانی که اوراق وام مسکن را به صورت کامل خریداری می‌کنند، باید سود بیشتری پرداخت کرده و وام خود را زودتر تسویه کنند.
بر مبنای طرح جدید بانک مسکن کسانی که اوراق وام مسکن را به صورت کامل خریداری می‌کنند، سود کمتر و مدت بازپرداخت طولانی‌تری دارند. بر این اساس خریداران وام مسکن در مدل قبلی می‌توانند وام مسکن خود را ۱۲ ساله و وام جعاله را ۵ ساله بازپرداخت کنند و سود وام آنها ۱۷.۵ درصد است اما در مدل جدید که خریداران نصف اوراق مورد نیاز را می‌خرند باید ۱۸ درصد سود پرداخت کنند و حداکثر مدت بازپرداخت تسهیلات خرید مسکن بدون سپرده مذکور ۹۶ ماه معادل هشت سال است. همچنین حداکثر مدت بازپرداخت تسهیلات جعاله مسکن بدون سپرده مذکور نیز ۶۰ ماه معادل ۵ سال خواهد بود.
پیگیری‌ها از بانک مسکن حاکی از آن است که مهلت پرداخت وام نیم بهای مسکن تا پایان امسال دوباره تمدید شده است.